Choroby alergiczne w dzisiejszych czasach są już zaliczane do chorób cywilizacyjnych XXI wieku ze względu na częstość ich występowania. Alergia to słowo które oznacza nieprawidłową reakcję organizmu na pewne czynniki zewnętrzne, które mają kontakt ze skórą bądź komórkami człowieka. Czynników tych jest naprawdę bardzo wiele - od niewidzialnych gołym okiem roztoczy kurzu po produkty spożywcze. W tym artykule skupimy się jednak na alergii sezonowej.

Około 30-40% populacji cierpi na choroby alergiczne.

Alergia - co to jest?

Zacznijmy od podstaw, czyli od wyjaśnienia znaczenia słowa alergia i mechanizmów powstawania alergii. Jest to patologiczna i nadmierna reakcja układu odpornościowego na alergen - czynnik, który nie jest szkodliwy na zdrowego organizmu. Układ odpornościowy człowieka jak sama jego nazwa wskazuje, spełnia funkcję tarczy obronnej organizmu. Praca układu immunologicznego (odpornościowego) polega na rozpoznaniu cząsteczek mających kontakt z organizmem i określeniu czy są one bezpieczne, czy jednak należy uruchomić funkcje obronne, a następnie usuwaniu ich. Jak już zostało wcześniej wspomniane, związki będące alergenami nie u każdej osoby będą wywoływały reakcje alergiczne. Alergia to choroba nabyta, co oznacza, iż występuje tylko po kontakcie organizmu z konkretnym alergenem. W związku z tym, po pierwszym zetknięciu się organizmu z danym czynnikiem wywołującym uczulenie, komórki układu odpornościowego dopiero "uczą się" rozpoznawać dany alergen. Układ immunologiczny zaczyna wytwarzać przeciwciała (immunoglobuliny klasy E, tzw. IgE), które "nauczyły" się już budowy ciała obcego i będą czekać w gotowości na ponowny kontakt z patogenem. Dopiero przy kolejnym kontakcie z alergenem, wyprodukowane w dużych ilościach przeciwciała zdolne są do wychwytywania czynników alergennych. Alergeny rozpoznawane przez immunoglobuliny odpornościowe jako ciała obce, które zagrażają zdrowiu człowieka, powodują aktywację reakcji prowadzących do ich unicestwienia. Mechanizmy na drodze których czynniki alergenne są unieszkodliwiane przybierają różne formy, lecz każda z nich związana jest z rozwojem stanu zapalnego organizmu, któremu towarzyszą objawy uczulenia wynikające z uwalniania histaminy.

Histamina to hormon, który naturalnie występuje w komórkach tucznych i pełni wiele niezbędnych funkcji. Przede wszystkim uczestniczy w procesach obronnych organizmu, a także przyspiesza gojenie się ran i uczestniczy w kontroli napięcia mięśni gładkich, np. oskrzeli, macicy, żołądka. Histamina odgrywa niebagatelną rolę w przebiegu reakcji alergicznych, ponieważ stanowi mediator reakcji zapalnej umożliwiającej pozbycie się szkodliwego alergenu.

Rodzaje alergii i najpopularniejsze alergeny

• Alergia wziewna:
  • alergia na pyłki roślin (np.: trawy, brzoza, leszczyna, olcha, bylica),
  • alergia na kurz i roztocza,
  • alergia na pleśń i grzyby (Cladosporium, Alternaria, Aspergillus),
  • alergia na sierść zwierząt (np. alergia na kota, alergia na psa, alergia na chomiki),
• Alergia kontaktowa:
  • alergeny kontaktowe: bakterie, kosmetyki, stres, słońce, wełna
• Alergia pokarmowa:
  
  • alergia na gluten,
  • alergia na orzechy (np. arachidowe),
  • alergia na białko jaja kurzego,
  • alergia na truskawki,
• Alergia iniekcyjna:
  
  • alergeny przedostające się przez wstrzyknięcie, np. leku,
• Alergia na leki:
  
  • leki uczulające, np. antybiotyki (penicylina, cefalosporyny, monobaktamy, karbapenemy), kwas acetylosalicylowy, insulina, sulfonamidy, leki znieczulające miejscowo.

Jednak najczęściej występujące choroby o podłożu alergicznym to:

• alergiczny nieżyt nosa (katar sienny),
• alergiczne zapalenie spojówek,
• astma atopowa,
• pokrzywka,
• kontaktowe zapalenie skóry,
• uczulenia na pokarmy,
• uczulenia na jad pszczół i os.

Alergia sezonowa - alergia na pyłki roślin

Szczególnie istotnym rodzajem alergii jest alergia wziewna wywoływana przez pyłki roślin. Jest to jedna z najczęstszych alergii z którą zmagają się pacjenci. Alergia sezonowa wiąże się z powrotem natury do życia po mroźnej zimie. W okresie kwitnienia roślin na wietrze przenoszą się niewielkie i lekkie ziarna pyłku roślin, które dostając się do dróg oddechowych mogą wywoływać reakcje alergiczne. Liczba rodzajów roślin które uczulają jest naprawdę wysoka, a okresy ich pylenia następują w różnych miesiącach. Dlatego też, w celu ułatwienia przygotowania się alergika na okres w którym może on zostać zaatakowany" przez alergię, w internecie dostępny jest aktualny kalendarz pylenia.
Alergia na pyłki jest dolegliwością dość łatwą do samodzielnego zdiagnozowania, gdyż jej typowe objawy można zauważyć wraz z rozpoczynającą się wiosną. Z reguły pacjenci, gdy po raz pierwszy mają styczność z wystąpieniem alergii nie wykonują testów na alergię, tylko od razu udają się do apteki po pomoc i poradę od farmaceuty. Warto jednak wykonać szczegółowe testy na alergię, które pomogą dokładnie zdiagnozować i określić przyczynę objawów które wystąpiły. Testy na alergię można łatwo wykonać u alergologa i są one refundowane przez NFZ.

Sezon pylenia roślin następuje od wczesnej wiosny do późnej jesieni.

Alergia na pyłki - objawy

Najczęściej objawy alergii na pyłki obejmują głównie spojówki oczu oraz nos ze względu na wziewne przedostawanie się alergenu do organizmu, a także świąd skóry. Czasami symptomy te mogą przypominać objawy przeziębienia, jednak przy przeziębieniu można zauważyć gorączkę oraz żółtą i gęstą wydzielinę z nosa. W przypadku alergii wziewnej, wydzielina z nosa jest przezroczysta i płynna. W większości przypadków objawy alergii na pyłki roślin i traw trwają znacznie dłużej niż przeziębienie.

Typowe objawy alergii na pyłki:

• uporczywy i nawracający katar, zatkany nos oraz kichanie, tzw. alergiczny nieżyt nosa (ANN),
• zapalenie spojówek (łzawienie oczu, przekrwienie spojówek), tzw. alergiczne zapalenie spojówek,
• suchy i męczący kaszel,
• duszność i drapanie w gardle,
• świąd skóry,
• bóle głowy i zmęczenie,
• nawrotowe infekcje górnych dróg oddechowych.

Alergia na pyłki - leczenie

Podstawą leczenia alergii wziewnej wywołanej przez pyłki roślin są leki przeciwalergiczne dostępne bez recepty. Najczęściej leki na alergię stosuje się w postaci doustnej bądź donosowej. Oprócz leków przeciwhistaminowych stosuje się także glikokortykosteroidy, ß-mimetyki, leki przeciwleukotrienowe, metyloksantyny i leki obkurczające naczynia krwionośne. Bardzo często pacjenci decydują się także na tzw. odczulanie (immunoterapia swoista), które daje bardzo dobre efekty łagodzące objawy alergii. Jest to niestety długotrwały proces, ponieważ pełen cykl zastrzyków, które należy przyjąć zajmuje około 3-5 lat.
Leki antyhistaminowe powszechnie stosowane w leczeniu alergii dzieli się na dwie generacje:

1. Pierwsza generacja leków przeciwhistaminowych - działanie obserwuje się najczęściej po około 15-30 minutach i dawkuje się je co 4-6 godzin. Częściej stosuje się je przy alergiach skórnych. Niestety leki przeciwhistaminowe I generacji wywołują senność i inne działania niepożądane o których wspomnimy w dalszej części artykułu.
   • hydroksyzyna,
   • klemastyna (wyjątek w dawkowaniu - co 12 godzin),
   • prometazyna,
   • dimetynden,
   • cyproheptadyna.
     
     
2. Druga generacja leków przeciwhistaminowych - w porównaniu do leków przeciwalergicznych I generacji, te posiadają dłuższy czas działania oraz brak istotnego wpływu na ośrodkowy układ nerwowy.
   • cetyryzyna, np. Zyrtec, Allertec WZF, Lirra Gem, Amertil Bio,
   • loratadyna, np. Claritine, Hitaxa, Flonidan, Dasergin
   • feksofenadyna, np. Allegra,
   • bilatyna, np. Clara Allergy, Bilastyna Hitaxa, Alerted Effect,
   • ebastyna,
   • mizolastyna,
   • akrywastyna,
   • lewokabastyna,
   • azelastyna,
   • emedastyna.

Dostępne w aptece tabletki na alergię bez recepty przynoszą natychmiastową ulgę i uwalniają od uporczywego kaszlu, łzawienia oczu czy swędzenia skóry. Obecnie zaleca się stosowanie leków antyhistaminowych II generacji ze względu na mniejsze ryzyko wystąpienia działań niepożądanych oraz nowszy profil tych leków. Spray do nosa na alergię powinien przede wszystkim pozbyć się kataru, udrożnić nos i ułatwić oddychanie. Katar sienny ustępuje po zastosowaniu tabletek na alergię, natomiast istnieje możliwość miejscowego zastosowania leków z substancją antyhistaminową, np. Otrivin Allergy, Sinumedin, Acatar Allergy. Oprócz wymienionych aerozoli do nosa na alergię można z równie wysoką efektywnością zastosować spray do nosa obkurczający naczynia krwionośne, np. Xylogel, Xylometazolin WZF, Xylorin, Nasivin, Acatar Control. Należy jednak pamiętać, iż leki obkurczające naczynia krwionośne stosowane donosowo mogą być przyjmowane tylko do 10 dni, gdyż w przeciwnym razie może dojść do polekowego nieżytu nosa.
Alergiczne zapalenie spojówek oraz łzawienie oczu to także uciążliwy objaw alergii, który można zminimalizować stosując odpowiednie krople do oczu na alergię bez recepty. Na zaczerwienione oczy i łzawienie z oczu podczas alergii możesz zastosować Zabak, Allergodil, Oftahist, Strazolin Alergia, Polcrom, Allergo-COMOD, Allergocrom.
W leczeniu alergicznego nieżytu nosa oraz alergicznego zapalenia spojówek świetnie sprawdzają się preparaty z ektoiną (krople do nosa z ektoiną, krople do oczu z ektoiną). Jest to substancja o działaniu przeciwzapalnym, nawilżającym i ochronnym. Preparaty z ektoiną doskonale redukują nieprzyjemne swędzenie oczu i ich zaczerwienienie, odblokowują nos. Ponadto ektoina wchodzi w skład wielu kosmetyków na atopowe zapalenie skóry ze względu na swoje właściwości przeciwzapalne oraz nawilżające. Oprócz ektoiny poleca się kosmetyki na AZS: A-Derma Dermalibour+, Bepanthen Sensiderm krem oraz emolienty (np. Emolium, Emotopic, Mediderm).

Poza lekami zmniejszającymi objawy alergii warto zwrócić uwagę na profilaktykę. Szczególną uwagę zwróć na okresy pylenia roślin na które jesteś uczulony. Staraj się w miarę możliwości unikać miejsc w którym występuje wysokie stężenie danego alergenu (śledź kalendarz pyleń). W okresie pylenia najlepiej jest spacerować po obfitym deszczu, gdyż większość cząsteczek pyłku opadła na ziemię, przez co bez przeszkód możesz oddychać świeżym i niezanieczyszczonym powietrzem. Natomiast jeśli zdecydujesz się na spacer w ciepłą i słoneczną pogodę, po powrocie do domu weź prysznic i zmień ubrania na nowe. Unikaj także hodowania uczulających Cię roślin. Podczas podróży samochodem czy pociągiem zamykaj okna, natomiast klimatyzację ustaw na obieg zamknięty, aby uniknąć przedostawania się alergenów do wnętrza pojazdów. W okresie pylenia możesz chronić swoje oczy okularami przeciwsłonecznymi - zapewni to ochronę oczu nie tylko przed alergenami, ale również i przed szkodliwymi promieniami słońca.

Leki przeciwhistaminowe - czy są skuteczne?

Skoro histamina to substancja, która pomaga uporać się organizmowi z alergenem to czy przyjmowanie leków na alergię ma sens? Otóż głównym celem dla którego podczas alergii stosuje się leki antyhistaminowe jest zapobieganie uwalniania nadmiaru histaminy. Odpowiednio dobrane leczenie przeciwalergiczne pozwala na skuteczne pozbycie się uporczywych objawów alergii. Należy jednak liczyć się z tym, iż niektóre leki antyhistaminowe (głównie leki antyhistaminowe pierwszej generacji) wywołują działania niepożądane, które czasami mogą okazać się problematyczne, np.:

• senność,
• obniżona sprawność psychofizyczna,
• suchość w jamie ustnej,
• bóle głowy,
• zaparcia.

Informujemy, że artykuły opublikowane na stronach poradnika apteki internetowej AMICA nie stanowią porady medycznej, opinii farmaceuty ani lekarza lub dietetyka. Zamieszczone w artykułach informacje stanowią podstawowe zalecenia oraz wskazówki i nie mogą stanowić jedynej podstawy do zastosowania określonej terapii, dawkowania preparatów leczniczych, itp. Przed podjęciem jakichkolwiek działań, które będą miały wpływ na życie, a także zdrowie i/lub samopoczucie, należy skonsultować się z lekarzem lub innym specjalistą celem otrzymania porady uwzględniającej indywidualne cechy. Właściciel serwisu apteka-amica.pl nie jest odpowiedzialny za wszelkie działania wykorzystujące informacje opublikowane w artykułach na stronie apteka-amica.pl.