Półpasiec to choroba wirusowa, która jest wywoływana przez wirusa ospy wietrznej i półpaśca (Varicella Zoster Virus, VZV). Choroba ta dotyczy głównie osób dorosłych i starszych, ale może wystąpić u każdego, kto przeszedł ospę wietrzną. Półpasiec objawia się bolesnymi pęcherzykowymi wykwitami skórnymi, które najczęściej występują jednostronnie wzdłuż nerwów międzyżebrowych lub na twarzy. W tym artykule dowiesz się m.in. z czym można pomylić półpasiec, jakie są objawy półpaśca oraz jak leczyć i zapobiegać półpaścowi.

Przyczyny półpaśca i sposób zarażenia

Główną przyczyną półpaśca jest reaktywacja wirusa VZV, który po przejściu ospy wietrznej pozostaje w stanie uśpienia w zwojach nerwowych. W momencie obniżonej odporności organizmu, wirus może się uaktywnić, prowadząc do rozwoju półpaśca.

Na zachorowanie najbardziej narażone są osoby:

• powyżej 50. roku życia,

• z obniżoną odpornością (np. osoby przyjmujące leki immunosupresyjne, chorujące na cukrzycę, HIV czy nowotwory),

• poddane długotrwałemu stresowi.

Czy półpasiec jest zaraźliwy? Tak, ale tylko dla osób, które nigdy nie chorowały na ospę wietrzną. Zakażenie wirusem VZV może nastąpić przez bezpośredni kontakt z pęcherzami osoby chorej na półpasiec, powodując ospę wietrzną.

Objawy półpaśca

Pierwsze symptomy półpaśca często przypominają objawy grypy i obejmują:

• ogólne osłabienie,

• bóle głowy,

• umiarkowaną gorączkę.

Wkrótce pojawiają się specyficzne objawy:

• silny, piekący ból wzdłuż przebiegu nerwu,

• pęcherzyki wypełnione płynem surowiczym, które z czasem pękają i tworzy się strup,

• zaczerwienienie i obrzęk skóry w okolicy wykwitów.

Najczęściej zmiany skórne lokalizują się na tułowiu, twarzy lub szyi i występują po jednej stronie ciała.

Ile trwa półpasiec i czy jest groźny?

Przebieg półpaśca trwa zazwyczaj od 2 do 4 tygodni. U większości pacjentów choroba ustępuje bez powikłań, jednak w niektórych przypadkach może prowadzić do poważnych komplikacji. Półpasiec jest szczególnie niebezpieczny dla osób z obniżoną odpornością oraz dla osób starszych.

Z czym można pomylić półpasiec?

Półpasiec jest chorobą podobną do ospy wietrznej, przy której również pojawiają się na ciele swędzące pęcherzyki. Ospa wietrzna jest jednak pierwotnym zakażeniem wirusem VZV, które najczęściej dotyka dzieci i objawia się uogólnionymi, swędzącymi pęcherzykami na całym ciele. Półpasiec to reaktywacja tego samego wirusa, ograniczona do jednego obszaru ciała, często po jednej stronie.

Powikłania półpaśca

Powikłania półpaśca mogą być poważne, zwłaszcza u osób starszych i z obniżoną odpornością. Do najczęstszych należą:

• Nerwobóle półpaścowe (postherpetic neuralgia) - przewlekły ból, który może utrzymywać się przez miesiące lub nawet lata po zagojeniu zmian skórnych. Powikłanie to występuje częściej u pacjentów powyżej 60. roku życia.

• Półpasiec oczny - może prowadzić do poważnych uszkodzeń wzroku, w tym zapalenia rogówki, zapalenia tęczówki i jaskry.

• Zapalenie mózgu lub rdzenia kręgowego - rzadkie, ale potencjalnie śmiertelne powikłanie.

• Półpasiec ucha (zespół Ramsaya Hunta) - powoduje porażenie nerwu twarzowego i utratę słuchu.

• Bliznowacenie skóry - w przypadku ciężkich zmian skórnych.

Skuteczne leczenie przeciwwirusowe w pierwszych dniach choroby zmniejsza ryzyko większości powikłań.

Leczenie półpaśca

W przypadku wystąpienia objawów półpaśca należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem, aby zminimalizować ryzyko powikłań. Najważniejszym elementem terapii są leki przeciwwirusowe, które przyspieszają gojenie i łagodzą objawy.

Leki na receptę stosowane w leczeniu półpaśca:

• acyklowir (dostępny również bez recepty np. Hascovir Control, Heviran Comfort),

• walacyklowir,

• famcyklowir.

Leki te działają najskuteczniej, jeśli są podane w ciągu 24 godzin od pojawienia się pierwszych objawów. Leczenie acyklowirem trwa zwykle 7-10 dni.

Leki bez recepty łagodzące objawy półpaśca:

• Paracetamol, ibuprofen, ketoprofen - stosowane w celu zmniejszenia bólu i gorączki (np. Apap, Paracetamol Accord, Ibuprom, Nurofen, Ibupar, Ketonal, Dexak),

• Preparaty z lidokainą w postaci maści lub plastrów przeciwbólowych,

• Preparaty łagodzące swędzenie, takie jak lek na swędzenie skóry, np. Fenistil, Foxill, Allertec, Allefin, Allertec Foxill, który zawiera substancję przeciwhistaminową. Dobrym wyborem są również specjalistyczne preparaty na świąd skóry Poxclin Bodymousse, Poxclin Coolmousse, które są bezpiecznie w stosowaniu zarówno dla dzieci jak i dorosłych. Maści z tlenkiem cynku czy puder płynny Pudroderm doskonale radzą sobie ze świądem skóry, jednak nie są polecane ze względu na tworzenie na powierzchni cała "skorupek" które zasłaniają rany, tym samym narażając je na nadkażenie bakteryjne. Po ustąpieniu choroby można zastosować kremy sprzyjające gojeniu się skóry i regeneracji, np. Alantan, Alantella, Bepanthen.

Nie zaleca się używania miejscowych leków przeciwwirusowych, antybiotyków ani środków przeciwbólowych w formie proszku lub papek. Skóra powinna być czysta i sucha, a unikanie pocierania i drapania jest kluczowe, aby dodatkowo nie drażnić skóry. Warto zatem odkażać miejsca chorobowe oktenidyną (np. Octenisept, Octaseptal, Help4Skin Septi-Spray) zażywać kąpiel w nadmanganianie potasu. Ponadto noszenie luźnych, przewiewnych ubrań może przynieść ulgę. Należy również pamiętać, aby unikać wysokich temperatur i drapania skóry.

Stosowanie odpowiednich środków wspomagających gojenie zmian skórnych i łagodzenie bólu może znacząco poprawić komfort pacjenta. Ważne jest także odpoczywanie i unikanie stresu, który może dodatkowo obniżyć odporność.

Zapobieganie półpaścowi

Aby zmniejszyć ryzyko zachorowania na półpasiec, warto rozważyć:

• Szczepienie przeciwko półpaścowi - jest to najskuteczniejszy sposób profilaktyki, zalecany szczególnie osobom powyżej 50. roku życia oraz osobom z osłabioną odpornością. Szczepionkę można podać w dowolnym momencie życia, ale szczególnie ważne jest jej zastosowanie u osób po pięćdziesiątce, zanim wystąpi reaktywacja wirusa VZV. Szczepienie znacząco zmniejsza ryzyko zachorowania i nasilenia objawów oraz ogranicza możliwość wystąpienia powikłań. Szczepionka na półpaśca Shingrix to obecnie najskuteczniejsza metoda ochrony przed zakaźną chorobą wirusową jaką jest półpasiec.

• Unikanie stresu i dbanie o zdrowy styl życia - prawidłowa dieta, regularna aktywność fizyczna i odpowiednia ilość snu wspierają układ odpornościowy.

• Higienę i unikanie kontaktu z osobami chorymi na półpasiec lub ospę wietrzną, jeśli samemu nie przebyło się ospy wietrznej.

Informujemy, że artykuły opublikowane na stronach poradnika apteki internetowej AMICA nie stanowią porady medycznej, opinii farmaceuty ani lekarza lub dietetyka. Zamieszczone w artykułach informacje stanowią podstawowe zalecenia oraz wskazówki i nie mogą stanowić jedynej podstawy do zastosowania określonej terapii, dawkowania preparatów leczniczych, itp. Przed podjęciem jakichkolwiek działań, które będą miały wpływ na życie, a także zdrowie i/lub samopoczucie, należy skonsultować się z lekarzem lub innym specjalistą celem otrzymania porady uwzględniającej indywidualne cechy. Właściciel serwisu apteka-amica.pl nie jest odpowiedzialny za wszelkie działania wykorzystujące informacje opublikowane w artykułach na stronie apteka-amica.pl.