Wszawica to jedna z częstszych chorób pasożytniczych skóry - zwłaszcza, jeśli w domu są małe dzieci. Zazwyczaj wszy kojarzone są z wszawicą głowy, natomiast nie można zapominać o pozostałych postaciach wszawicy. Oprócz wszy głowowych, występują także wszy łonowe oraz odzieżowe. Niestety w społeczeństwie bardzo często problem wszawicy utożsamiany jest z brakiem higieny czy też ubóstwem. Jest to oczywiście mylne i niepoprawne stwierdzenie, ponieważ wszawica może spotkać każdego z nas.
Wszawica - co to jest?
Wszawica w żargonie medycznym znana jako pedikuloza, która jest pasożytniczą chorobą skóry wywołaną przez wszy głowowe. Są to nieduże, płaskie i jasnobeżowe owady, które zmieniają barwę na brązową po najedzeniu. Owady te posiadają sprawne odnóża z narządami czepnymi, co umożliwia im sprawne poruszanie się po włosach czy tkaninach. Wszy mają kłująco-ssący narząd gębowy, który pozwala im nakłuwać skórę głowy i wysysać krew. Wszy nie posiadają skrzydeł, jednak nie przeszkadza im to w szybkim i łatwym rozprzestrzenianiu się między żywicielami, stąd bardzo łatwo złapać wszy.
Wesz ludzka charakteryzuje się dość krótką długością życia, ponieważ zazwyczaj wynosi ok. 32 dni, jednak wystarczy to, aby w ciągu miesiąca skutecznie rozwinąć wszawicę u człowieka. Samice wszy ludzkiej składają około 300 jaj zwanych gnidami, z których po 8 dniach wylęgają się wszy zdolne do złożenia kolejnych jaj mniej więcej po 17 dniach. Gnidy, tj. jaja wszy to niewielkie i przezroczyste kropelki żelu w owalnym kształcie. Są one przyklejane do włosów za pomocą specjalnej substancji klejącej (tzw. cement). Substancja ta jest nierozpuszczalna w wodzie, co czyni ją bardzo trudną do usunięcia.
Czy wiesz, że wszy mogą pojawić się na brwiach i rzęsach? Wszy na rzęsach występują stosunkowo rzadko, natomiast ciekawostką jest fakt, iż są to wszy łonowe, które bardzo ciężko zauważyć. Wszy łonowe są znacznie mniejsze niż wszy głowowe, a ich zabarwienie jest zbliżone do koloru skóry.
Wszy najczęściej umiejscawiają się za uszami oraz na karku, ponieważ są to jedne z cieplejszych obszarów ciała, czego potrzebują do życia. Wszy żywią się krwią, dlatego aby ją pozyskać wgryzają się w skórę człowieka. Ugryzienia wszy są bolesne i swędzące, przez co powodują chęć drapania, co oczywiście nie jest najlepszym rozwiązaniem. Chcąc przynieść chwilową ulgę od swędzenia bardzo często osoby borykające się z wszawicą - zwłaszcza dzieci - drapią uporczywie skórę. Drapanie to powoduje z kolei powstawanie ran, które mogą być źródłem zakażeń bakteryjnych, co dodatkowo może nasilić chorobę i utrudnić leczenie.
Wszy - na jaką odległość skaczą?
Nie skaczą. Należy podkreślić, że wszy nie są zdolne do latania ani skakania. Ich przenoszenie zwykle następuje w wyniku kontaktu głowy i włosów osoby zarażonej z włosami i głową osoby zdrowej. Wśród dzieci bardzo często dochodzi do kontaktu głowy, np. podczas zabawy, dlatego tak łatwo wszawica rozprzestrzenia się w przedszkolach i szkołach. Podobnie sytuacja ma się w rodzinie, gdzie przecież codziennie dochodzi do kontaktu rodziców z dzieckiem, które przyniosło wszy z przedszkola. Bardzo łatwo zarazić się wszami poprzez używanie wspólnych poduszek, przyborów do włosów, czapek, szalików. W ten sposób może dojść do zakażenia, jeśli przedmioty te były używane przez osobę zdrową w ciągu dwóch dób od momentu używania ich przez osobę z wszawicą. Warto tu również odpowiedzieć na pytanie "Ile żyją wszy bez żywiciela?". W ciągu 24-48 godzin dochodzi do śmierci wszy, gdy nie ma ona kontaktu z żywicielem. Jednak należy zaznaczyć, że gnidy są w stanie przetrwać bez człowieka znacznie dłużej, ponieważ nawet do 2 tygodni, jednak nie są one usposobione do poruszania się.
Wszy - po czym poznać?
Swędzenie głowy to pierwszy sygnał, który może wskazywać na wszy we włosach. W takiej sytuacji, nie należy ignorować tego dyskomfortu, a dokładnie sprawdzić skórę głowy i włosy, ponieważ nawet pojedynczy osobnik może przysporzyć wielu problemów. Na skutek ukłucia przez pasożyta dochodzi do zaczerwienienia skóry i mogą powstać grudki bądź bąble z silnym świądem. Szukanie wszy przede wszystkim należy rozpocząć od uszu oraz części potylicznej, ciemieniowyatej, skroniowej - zwłaszcza, gdy poszukuje się jaj wszy.
Występują aż trzy rodzaje wszy, których należy szukać w różnych miejscach:
- Wszy głowowe obecne na skórze głowy i włosach;
- Wszy łonowe (mendy, mendoweszki) bytujące w miejscu owłosienia miejsc intymnych. Mogą jednak pojawić się także pod pachami, na udach i brzuchu, czy nawet na brwiach i rzęsach. Objawy wszy łonowych to przede wszystkim uporczywy świąd w miejscach intymnych, szczególnie nasilający się w nocy, podrażnienie skóry, plamki na skórze ud i brzucha. Wszawica łonowa to choroba weneryczna, do zakażenia której dochodzi drogą płciową lub przez kontakt z pościelą czy bielizną osoby zarażonej. Przy podejrzeniu wszy łonowych należy udać się do dermatologa bądź wenerologa;
- Wszy odzieżowe mimo bytowania na ubraniach, również żywią się krwią człowieka i mogą przenosić groźne choroby, np. dur brzuszny. Wszy na ubraniach najłatwiej rozpoznać przez ślady ugryzień w postaci czerwonych krostek, które wywołują uporczywe swędzenie. Wszy ubraniowe najczęściej lokalizują się w zakamarkach odzieży, np. szwy, zakładki.
Leczenie wszawicy
Preparaty na wszy i gnidy dostępne są bez recepty praktycznie w każdej aptece. Zwłaszcza w okresie, gdy dzieci rozpoczynają szkołę czy wracają do przedszkola rodzice poszukują skutecznych płynów na wszy głowowe, a także innych preparatów pomagających zwalczyć wszy, np. gumki do włosów na wszy Pipi Nitolic. 
Leczenie wszawicy obejmuje zwykle trzy podstawowe kroki:
- zastosowanie preparatu na wszy i gnidy, który niszczy pasożyty, np. Pipi Nitolic,Sora, Paranit;
- dokładne wyczesanie i usunięcie gnid - do tego celu używa się specjalnego grzebienia do wyczesywania wszy, który posiada gęste kolce;
- częste mycie włosów, pranie odzieży i pościeli.
Szampony na wszy w składzie zwykle zawierają 1% permetrynę. Preparaty te należy wetrzeć we włosy i skórę głowy, a następnie pozostawić na około 10 minut i dokładnie zmyć oraz wyczesać włosy. Stosuje się również 1% heksachlorocykloheksan jako szampon, emulsja na wszy czy żel, natomiast tą substancję trzeba pozostawić na włosach na 12-24 godziny i po tygodniu powtórzyć kurację.
Bardzo ważne jest, aby przy stwierdzeniu wszawicy u jednego z domowników, wszyscy pozostali również poddali się leczeniu. Szanse na zarażenie się wszami są naprawdę wysokie, dlatego nawet jeśli dotychczas nie doszło do zarażenia, warto zastosować działania prewencyjne. Przy leczeniu wszy na głowie istotne jest także wyczesywanie włosów, co pozwoli na usunięcie gnid. Jest to tak naprawdę jedyny słuszny i skuteczny sposób na usunięcie gnid z powierzchni skóry głowy i włosów. Nie istnieje żadnej szampon na wszy bez wyczesywania, który byłby tak skuteczny jak gęsty grzebień i manualne oczyszczanie głowy. Jeśli masz dziecko chodzące do przedszkola czy szkoły z podejrzeniem wszawicy, warto zakupić gumki do włosów na wszy Pipi Nitolic, które ochronią Twoje dziecko i zapobiegną przeniesieniu wszy do domu. Związane lub zaplecione włosy u dziecka to także skuteczna ochrona przed przeniesieniem wszy na zdrową osobę.
Wszystkie preparaty na wszy, np. szampon na wszy czy spray na wszy należy stosować dokładnie według zaleceń producenta, aby osiągnąć pożądany efekt i pozbyć się pasożytów. Wszystkie te preparaty wymagają powtórzenia kuracji - jest to istotny etap leczenia, który zniszczy powstałe gnidy oraz nimfy, które zdążyły już powstać.
Pamiętaj, aby po zastosowaniu preparatu przeciw wszawicy przez kolejne 2 dni nie myć ponownie włosów. Ważne jest również to, aby przed zastosowaniem szamponu na wszy nie aplikować odżywki do włosów
Wszy - jak zapobiegać?
Oczywiście najkorzystniejszą sytuacją jest wczesne wykrycie wszy, co pozwala na zahamowanie ich rozwoju. Wtedy można zastosować domowe sposoby na pozbycie się wszy, np. wypłukanie głowy octem spirytusowym bądź octem jabłkowym i dokładne wyczesanie włosów gęstym grzebieniem. W momencie wykrycia u siebie wszy należy uprzedzić domowników i unikać z nimi kontaktu. Kurację za pomocą octu należy powtórzyć dwa tygodnie później, ponieważ to właśnie w tym czasie może dojść do rozwoju nowych wszy.
Przy stwierdzeniu wszy łonowych należy całkowicie wygolić miejsca intymne, nogi oraz ściśle przestrzegać higieny intymnej, a także udać się do lekarza. Z kolei wszy na ubraniach można pozbyć się zmieniając bieliznę dwa razy dziennie oraz używane ręczniki. Zużyte ręczniki oraz bieliznę należy wyprać w wysokiej temperaturze (co najmniej 60 stopni), a następnie wyprasować żelazkiem. Tekstylia, których nie można prać należy spryskać preparatem owadobójczym i umieścić w szczelnym, foliowym worku na 10 dni, co pozwoli na obumarcie wszy i gnid. Zabawki pluszowe także należy wyprać, a następnie umieścić w zamrażarce na 2 dni.
Informujemy, że artykuły opublikowane na stronach poradnika apteki internetowej AMICA nie stanowią porady medycznej, opinii farmaceuty ani lekarza lub dietetyka. Zamieszczone w artykułach informacje stanowią podstawowe zalecenia oraz wskazówki i nie mogą stanowić jedynej podstawy do zastosowania określonej terapii, dawkowania preparatów leczniczych, itp. Przed podjęciem jakichkolwiek działań, które będą miały wpływ na życie, a także zdrowie i/lub samopoczucie, należy skonsultować się z lekarzem lub innym specjalistą celem otrzymania porady uwzględniającej indywidualne cechy. Właściciel serwisu apteka-amica.pl nie jest odpowiedzialny za wszelkie działania wykorzystujące informacje opublikowane w artykułach na stronie apteka-amica.pl.
