Dieta łatwostrawna (lekkostrawna) polega na dobieraniu produktów, które nie obciążają układu pokarmowego, ale dostarczają do organizmu wszystkie niezbędne składniki odżywcze. Dzięki niej żołądek i jelita mogą nieco "odpocząć". Dieta lekkostrawna jest zaliczana do diet leczniczych i zaleca się ją po operacjach, zatruciach lub dla ludzi starszych. Jadłospis opiera się przede wszystkim na produktach niesmażonych i niezbyt tłustych.

Dieta lekkostrawna - najważniejsze zasady

Dieta lekkostrawna jest dosyć łatwa dla przeciętnego człowieka - nietrudno jej zalecenia dopasować do codziennego menu. Stanowi ona delikatną modyfikację piramidy żywienia a jej celem jest pokrycie zapotrzebowania energetycznego oraz zapotrzebowania na składniki odżywcze przy jednoczesnym ograniczeniu obciążania układu pokarmowego.

Do podstawowych zasad diety lekkostrawnej należy zaliczyć:

• regularnie spożywaj posiłki,
• stosuj mikser lub blender. Posiłki zmiksowane o wiele łatwiej się trawi,
• ogranicz spożywanie posiłków tłustych, wzdymających, ostro przyprawionych,
• jedz błonnik, ale nie przesadzaj z jego ilością. Zbyt dużo błonnika zamiast przyspieszyć trawienie, spowalnia je,
• nie przyprawiaj zbyt mocno potraw.

Oczywiście trzeba pamiętać, że dieta lekkostrawna może się różnić w zależności od pacjenta. Duże znaczenie ma rodzaj choroby, wiek chorego oraz jego nałogi i przyzwyczajenia. Dieta lekkostrawna może też ulegać modyfikacjom - po pewnym czasie można wprowadzać pewne produkty itd. Poza tym wyróżnia się kilka rodzajów diety lekkostrawnej, w tym np. dietę lekkostrawną ograniczającą spożywanie tłuszczy oraz dietę lekkostrawną ograniczającą wydzielanie soków żołądkowych.

Dieta lekkostrawna - co można jeść?

Dieta lekkostrawna pozwala na spożywanie różnych posiłków. Zaleca się przede wszystkim jedzenie potraw:

• pieczonych w folii;
• gotowanych na parze lub w wodzie;
• duszonych;
• z dodatkiem oliwy z oliwek, masła, olejów: słonecznikowego, sojowego, rzepakowego;
• warzywnych - najlepiej gotowanych, przetartych lub rozdrabnianych.
• owocowych - warto do jadłospisu włączyć m.in. morele, owoce jagodowe, jabłka pieczone, banany. Nie sięgaj po gruszki, śliwki, daktyle i czereśnie;
• z mięsa - przy czym można używać mięsa chudego (drób, ryby), gotowanego lub w postaci potrawki (ewentualnie pulpetów). Zakazane są mięsa tłuste i smażone;
• zupy - wykonane z dozwolonych produktów;
• pieczywo - postaw na czerstwe jasne pieczywo lub pieczywo chrupkie.

Nasuwa się pytanie dla kogo jest dieta lekkostrawna? Stosowanie diety lekkostrawnej jest zalecane w różnych przypadkach. Do najważniejszych trzeba jednak zaliczyć: stany zapalne błony śluzowej żołądka (lub jelit), nowotwory jelita, zakażenia rotawirusami, zatrucia pokarmowe, choroby infekcyjne przebiegające z wysoką gorączką, okres rekonwalescencji po operacjach. Dieta lekkostrawna powinna być podstawą żywienia osób leżących w łóżku oraz osób w podeszłym wieku.

Dieta łatwo strawna z ograniczeniem tłuszczu

W diecie tej spożycie tłuszczu jest ograniczone do 45-50 g na dobę. Jest to tłuszcz zawarty w produktach (mleko, mięso, wędliny) oraz dodany do pieczywa i potraw. Ograniczenie tłuszczu jest konieczne ze względu na upośledzone jego trawienie i wchłanianie w tych przypadkach chorobowych, w których dieta ma wpływ na stan zdrowia.

Dieta łatwo strawna z ograniczeniem tłuszczu ma zastosowanie między innymi w:

• ostrym i przewlekłym zapaleniu wątroby,
• ostrym i przewlekłym zapaleniu trzustki,
• przewlekłym zapaleniu pęcherzyka i dróg żółciowych,
• kamicy żółciowej (pęcherzykowej i przewodowej),
• okresie zaostrzenia wrzodziejącego zapalenia jelita grubego.

W takim przypadku całkowicie wyklucza się smalec, słoninę, boczek, produkty ciężko strawne, wzdymające oraz ostro przyprawione. Należy także ograniczyć ilość błonnika wykluczone jest pieczywo razowe, a inne produkty zawierające błonnik, jak warzywa i owoce są podawane prawie wyłącznie w postaci gotowanej.

Dieta łatwo strawna z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego

Taką dietę powinny stosować przede wszystkim osoby z chorobami trzustki. Z diety wyklucza się potrawy smażone na tłuszczu, tłuste sosy na zasmażkach, mocne wywary z mięsa lub kości, galarety z mięsa i ryb, wywary z silnie aromatycznych warzyw, kawę naturalną, mocną herbatę.

Dieta łatwo strawna o zmienionej konsystencji

• dieta papkowata
  Dieta ta może być stosowana w różnych schorzeniach jamy ustnej lub przełyku oraz w tych samych chorobach co dieta łatwo strawna, jeśli chory nie może gryźć lub połykać nierozdrobnionego pożywienia.
  Dieta papkowata stanowi dość prostą modyfikację diety łatwo strawnej polegającą jedynie na tym, że produkty i potrawy podawane są w formie niewymagającej gryzienia.
  
  
• dieta płynna
  Dietę płynną stosuje się przede wszystkim w przypadkach, w których chory nie toleruje pożywienia (nudności, wymioty, brak łaknienia, biegunka) oraz w innych przypadkach według wskazań lekarza.
  Głównym zadaniem tej diety jest złagodzenie pragnienia i dostarczenie niezbędnej ilości płynu, nie bierze się natomiast pod uwagę wartości energetycznej i odżywczej diety.
  
  
• dieta płynna wzmocniona
  Dieta ta ma płynną konsystencję i w odróżnieniu od diety płynnej dostarcza wystarczających ilości energii i składników odżywczych. Ma chronić jamę ustną i cały przewód pokarmowy przed podrażnieniem mechanicznym, chemicznym i termicznym, w związku z tym jest łatwo strawna i uboga w błonnik, a ten, który się w diecie znajduje, jest zmiękczony przez gotowanie i rozdrobniony przez przecieranie lub zmiksowanie.
  
  Pokarmy stałe po rozdrobnieniu są odpowiednio rozcieńczane dla nadania posiłkom po rozdrobnieniu konsystencji płynnej. Dieta pozbawiona jest drażniących przypraw; potrawy mają łagodny smak. Temperatura przyjmowanych pokarmów jest równa pokojowej (20-25?C) lub zbliżona do temperatury ciała (około 37?C).
  
  Tego rodzaju dieta może być stosowana w bardzo różnych przypadkach:
  • dieta do żywienia przez zgłębnik lub przetokę
  • niektórych schorzeniach jamy ustnej i urazach twarzoczaszki,
  • stanach po oparzeniach przełyku i żołądka,
  • nowotworach przełyku i wpustu żołądka,
  • u chorych nieprzytomnych,
  • w innych stanach chorobowych.

Pożywienie do podawania przez zgłębnik musi mieć odpowiednią wartość energetyczną i zawierać potrzebne składniki odżywcze.

Dieta musi być:

• dobrze tolerowana przez chorego, aby nie wywoływała wymiotów,
• łatwo trawiona, niepowodująca wzdęć, biegunki, zaparcia,
• o odpowiedniej konsystencji, aby łatwo przechodziła przez zgłębnik.

Warto dodać, że dieta lekkostrawna sprawdza się świetnie przy odchudzaniu. Jeżeli będzie odpowiednio zbilansowana, wówczas pozwoli dojść do wymarzonej wagi przy jednoczesnym uniknięciu efektu jojo. Dieta lekkostrawna przydaje się także do ogólnego oczyszczania organizmu (detoks). Raz na jakiś czas powinna być stosowana przez wszystkich. Dzięki niej organizm będzie mógł się "zresetować" i wyciszyć. Dieta lekkostrawna to doskonały pomysł na wszelkiego rodzaju posty po świętach lub karnawale.

Przykładowe menu na tydzień

Przepisy do diety lekkostrawnej nie są trudne do wykonania. Dieta tego rodzaju może łatwo zastąpić codzienną. Oto przykładowy jadłospis na tydzień.

Dzień 1

• Śniadanie - płatki jaglane z bananami, malinami lub borówką amerykańską; sok z pomarańczy lub zielona herbata
• II śniadanie - pieczywo chrupkie posmarowane białym serkiem z chudą wędliną i pomidorem bez skórki
• Obiad - zupa krem z dyni + pulpeciki
• Deser - sałatka owocowa z nektarynek, mandarynek i suszonych śliwek polana jogurtem naturalnym;
• Kolacja - gotowane na parze piersi z kurczaka ze szpinakiem i kaszą kuskus

Dzień 2

• Śniadanie - jajecznica na parze z trzech jajek + dwie kromki pieczywa chrupkiego z masłem i chudą wędliną
• II śniadanie - szklanka maślanki z kilkoma rodzynkami lub suszoną żurawiną
• Obiad - pstrąg gotowany na parze polany sosem koperkowo-czosnkowym z jogurtu naturalnego + gotowane na parze warzywa (ewentualnie surówka)
• Deser - kisiel owocowy
• Kolacja - zupa krem z dyni z groszkiem ptysiowym lub grzankami

Dzień 3

• Śniadanie - płatki ryżowe gotowane na mleku z bananami
• II śniadanie - kilka ciasteczek owsianych z suszoną żurawiną
• Obiad - kotleciki z grzybów z kaszą kuskus i ogórkami kiszonymi (ewentualnie gotowaną marchewką z groszkiem)
• Deser - świeżo wyciśnięty sok z cytrusów (można pomieszać ze sobą pomarańcze, grapefruity, mandarynki i cytryny)
• Kolacja - bułka pszenna posmarowana masłem z wędliną, pomidorem bez skórki, sałatą i pokrojonym w plastry jajkiem na twardo

Dzień 4

• Śniadanie - wafle ryżowe posmarowane białym serem i dżemem + garść malin
• II śniadanie - omlet z dobrą jakościowo wędliną i szpinakiem
• Obiad - pierś z kurczaka ugotowana na parze podana z gotowanym ziemniakiem i surówką z marchewki (ewentualnie z puree z brokułów)
• Deser - 3-4 kostki gorzkiej czekolady
• Kolacja - zupa-krem z czerwonej soczewicy

Dzień 5

• Śniadanie - 2-3 jajka na miękko podane z 2 kromkami pieczywa chrupkiego z masłem lub białym serem i pomidorem bez skórki
• II śniadanie - bułka pszenna z dżemem
• Obiad - gulasz wołowy z papryką, cebulą, koncentratem pomidorowym podany na kaszy jaglanej, doprawiony mielonym kminkiem, solą, bazylią i ostrą papryką
• Deser - 2 mandarynki + 1 kiwi
• Kolacja - krupnik

Dzień 6

• Śniadanie - płatki jaglane z 3 śliwkami suszonymi, borówkami i malinami polane jogurtem naturalnym
• II śniadanie - 3 kromki pieczywa chrupkiego z białym serem, sałatą, odrobiną szczypiorku, pomidorem i chudą wędliną
• Obiad - żurek z jajkiem
• Deser - kilka biszkoptów
• Kolacja - pierś z kurczaka gotowana na parze podawana z kaszą jaglaną i brokułem

Dzień 7

• Śniadanie - pieczywo chrupkie z masłem, wędzoną makrelą i ogórkiem kiszonym
• II śniadanie - zupa krem z selera
• Obiad - dorsz pieczony z plastrem masła, cytryną i pieprzem, ugotowany ziemniak i fasola szparagowa
• Deser - sałatka owocowa z winogron, wiśni, kiwi i truskawek
• Kolacja - zupa jarzynowa
  
  

Dieta wysokoenergetyczna i ubogoenergetyczna

Dieta wysokoenergetyczna

Dieta wysokoenergetyczna (wysokokaloryczna) przeznaczona jest dla osób szczupłych i z niedowagą, aby podnieść ich masę ciała. Niedowaga jest równie groźna, co nadwaga i także wymaga leczenia.

Na diecie wysokoenergetycznej oprócz trzech dań głównych spożywa się także dwie przekąski. Przerwa pomiędzy posiłkami nie może przekraczać czterech godzin. W przeciwieństwie do diet odchudzających, ostatni posiłek można zjeść późnym wieczorem. Już po kolacji można zjeść dodatkowy, szósty posiłek.

Zalecane jest pieczywo razowe, drób, wołowina, pestki z dyni, makarony, owoce suszone, płatki śniadaniowe, musli, rodzynki, soki owocowo-warzywne, olej rzepakowy i ryby morskie. Najlepszym źródłem kilokalorii w diecie wysokoenergetycznej są produkty zbożowe zawierające węglowodany złożone, czyli różnego rodzaju kasze, ryż, makarony oraz pełnoziarniste pieczywo i produkty mączne. Spośród metod kulinarnych zalecane jest gotowanie w wodzie i na parze, duszenie bez obsmażania, pieczenie w folii.

Niepożądane są również produkty obciążające przewód pokarmowy, mające działanie drażniące lub wzdymające. Należą do nich: kapusta, brukselka, groch, soja, orzechy, migdały, kasze gruboziarniste. Warto również zrezygnować z ostrych przypraw, takich jak papryka, pieprz, chili. Zaleca się przyprawy łagodne: wanilię, koper, kminek, pietruszkę, sok z cytryny, cynamon.

Nie należy jeść pierwszych lepszych produktów - waga co prawda wzrośnie, ale będzie to wynikiem rozrostu tkanki tłuszczowej zamiast mięśniowej. Nie wolno jeść bekonu, pasztetów, wołowiny, wieprzowiny, tłuszczów zwierzęcych. Trzeba wyeliminować papierosy, kawę oraz alkohol, gdyż przyśpieszają one przemianę materii.

Ze względu na zwiększone zapotrzebowanie na składniki pokarmowe wykluczyć należy te produkty, które są w nie ubogie i dostarczają tylko "pustych kalorii", takich jak: słodycze, ciasta, chipsy, słone paluszki, snacki. Zamiast nich na deser można podawać budynie, galaretki z owocami, przeciery i sałatki owocowe.

W przeciwieństwie do diet odchudzających na diecie wysokoenergetycznej nie należy pić dużych ilości wody. Pragnienie należy gasić gęstymi sokami oraz przecierami owocowymi i warzywnymi. Doskonałe będą również napoje mleczne - jogurt pitny, kefir pitny, maślanka i wysokotłuszczowe mleko.

Zdrowe przybieranie na wadze, tak jak chudnięcie, wymaga czasu oraz cierpliwości. Jeśli rezultaty są niezadowalające, nie należy przerywać swoich wysiłków w celu zwiększenia masy ciała. Można wówczas jeszcze bardziej zwiększyć ilość dobowej racji kilokalorii. Warto pamiętać, że umiarkowane ćwiczenia fizyczne pobudzają apetyt, a także stosować odpowiednią suplementację.

Dieta ubogoenergetyczna

Zadaniem diety ubogoenergetycznej jest zmniejszenie masy ciała u osoby z nadwagą lub otyłej, do tzw. masy należnej. Cel ten uzyskuje się przez znaczne ograniczenie ogólnej ilości spożywanych pokarmów, co w efekcie daje wartość energetyczną pożywienia niższą od zapotrzebowania i tym samym ujemny bilans energetyczny. Może mieć (z niewielkimi modyfikacjami) również zastosowanie w początkowych okresach rekonwalescencji po przebytych niektórych chorobach.

Szczególnie zalecane w diecie ubogoenergetycznej są produkty niskotłuszczowe, takie jak: owoce (zwłaszcza te z niską zawartością fruktozy), warzywa, mięso gotowane, pieczywo pełnoziarniste, herbata zielona, czarna, napoje mleczno-owocowe, chudy twaróg, jaja, zupy jarzynowe, pomidorowe, rosół, czerwony barszcz, makaron, ryż brązowy, ziemniaki, chude mięso, ryby.

Niezbędne jest również dostarczenie do organizmu nienasyconych kwasów tłuszczowych, które znajdują się głównie w takich produktach jak: orzechy, sezam, owoce, oliwa z oliwek, pestki dyni, awokado, migdały, ryby morskie.

Przeciwskazane natomiast są następujące produkty: tłuste mleko, mocna kawa, salceson, zawiesiste zupy, produkty mączne, słodkie napoje, smalec, tłuste mięso, ciasta, torty, słodycze, ostre przyprawy, słone przekąski.

Dieta powinna zawierać w dziennej dawce nie mniej i nie więcej niż 100 g węglowodanów. Węglowodany chronią organizm przed zużyciem białka wewnątrzustrojowego. Spożywając węglowodany należy sięgać po produkty, które mają niski indeks glikemiczny, jak np. pieczywo pełnoziarniste, ryż brązowy czy nieoczyszczona mąka. Natomiast błonnik należy stopniowo zwiększać, tak, aby spożywać go ok 40-50g w ciągu doby.

Osobom stosującym dietę ubogoenergetyczną zaleca się picie dużej ilości płynów każdego dnia. Woda pomaga przyspieszyć przemianę materii, usunąć toksyny z organizmu oraz odpowiednio dotlenić wszystkie komórki ciała. Należy bardzo radykalnie ograniczyć sól i wszystkie ostre produkty, ponieważ powodują one wzmożenie apetytu. Aby efekty były większe należy również systematycznie uprawiać aktywność fizyczną.

Charakterystyczne dla tej diety jest dostarczenie do organizmu wszystkich niezbędnych składników odżywczych, lecz w zmniejszonej ilości. Należy jednak pamiętać też o negatywnych skutkach jakie niesie ze sobą każda nieprawidłowo stosowana dieta.

Aby dieta była skuteczna i nie przynosiła większych negatywów, powinna wywierać ubytek masy ciała nie większy niż od 0,5 do 1 kg na tydzień, co przekłada się na 2 do 4 kg miesięcznie. Jeśli jakakolwiek dieta, w tym również dieta ubogoenergetyczna będzie przynosiła zbyt duże efekty w krótkim czasie, wówczas zawsze będą występować poważne skutki uboczne.

Informujemy, że artykuły opublikowane na stronach poradnika apteki internetowej AMICA nie stanowią porady medycznej, opinii farmaceuty ani lekarza lub dietetyka. Zamieszczone w artykułach informacje stanowią podstawowe zalecenia oraz wskazówki i nie mogą stanowić jedynej podstawy do zastosowania określonej terapii, dawkowania preparatów leczniczych, itp. Przed podjęciem jakichkolwiek działań, które będą miały wpływ na życie, a także zdrowie i/lub samopoczucie, należy skonsultować się z lekarzem lub innym specjalistą celem otrzymania porady uwzględniającej indywidualne cechy. Właściciel serwisu apteka-amica.pl nie jest odpowiedzialny za wszelkie działania wykorzystujące informacje opublikowane w artykułach na stronie apteka-amica.pl.